بررسی صدق و کذب جمله های انشایی در زبان عربی و تحلیل معنایی آن در قران کریم

دانش زبان شناسی، یکی از دانش هایی است که امروزه مورد توجه بسیاری از پژوهشگران علوم انسانی و حتی فلاسفه قرار گرفته است. شناخت این دانش از آن جهت اهمیت دارد که اغلب زبان ها، دارای وجوه مشترک بسیاری هستند و مطرح شدن یک نظریه بر اساس یک زبان خاص، توانایی تطبیق با سایر زبان ها را نیز دارد که البته برای تطبیق دقیق و علمی این گونه نظریه ها، شناخت زبان مقصد، از اهمیت بسیاری برخوردار است. مقصود از زبان مقصد زبانی است که پژوهشگر قصد تحلیل و بررسی معنایی آن را دارد. امروزه نظریه های زبان شناسی و معناشناسی، از دو جهت قابل بررسی هستند. اول این که برخی از این نظریه ها بر پایه بنیان های فلسفی شکل گرفته اند و سپس راه خود را از فلسفه جدا نموده اند. دومین ویژگی این گونه نظریه ها این است که شباهت بسیاری با آرای دانشمندان بلاغت و زبان شناسان قدیم زبان عربی دارند؛ البته پر واضح است که این شباهت نمی تواند اتفاقی باشد؛ بنابراین با جرأت می توان گفت زبان شناسان عصر حاضر، وامدار اندیشمندان و پژوهشگران قدیم زبان عربی هستند؛ اگرچه نظریه های این پژوهشگران بر مبنای زبان عربی، شکل گرفته، با این حال توانایی تطبیق با بیشتر زبان های دنیا را دارند و این کاری است که پژوهشگران معاصر، با ارائه ی نظریه هایی شبیه به آرای اندیشمندان قدیم، انجام داده اند. در این نوشتار تلاش بر آن است که مبحث صدق و کذب جمله ها در زبان عربی مورد بررسی قرار گرفته و ارتباط این مبحث با فلسفه و نیز با نظریه های جدید، به گونه ای مختصر، شرح داده شود و در ادامه تلاش می شود تا انواع جمله های انشایی در زبان عربی، بر مبنای همین مباحث، بیان شده و کارآیی آن در نمونه هایی از آیات قرآن کریم نشان داده شود. محور اصلی این پایان نامه بر اساس نظریه ی«مشروط به صدق» و یا «معناشناسی صوری» شکل گرفته، تا به وسیله ی این نظریه و نیز آراء اندیشمندان قدیم در باب صدق و کذب، وجوه معنایی انواع جمله های انشایی، به ویژه وجه خبری این گونه جمله ها، مشخص گردد. البته در کنار این نظریه، توجّه به مباحث مطرح شده در باب تحلیل معنایی جمله ها بر اساس کنش ها و واکنش ها نیز می تواند یاری گر پژوهشگران در تحلیل های معنایی جمله ها و به ویژه آیات قرآن کریم باشد. این نوشتار بیانگر این مطلب است که نظریه های زبان شناسی برای آن که بتوانند به خوبی کارایی خود را در بیان مولّفه های معنایی جمله نشان دهند، باید در تلفیق با سایر ویژگی ها و قواعد خاصّ هر زبانی قرار گیرند. امید است این نوشتار بتواند را ه های جدیدی را برای رسیدن به دقیق ترین روش ها، جهت تحلیل معنایی انواع جمله ها و به خصوص آیات قرآن کریم، پیش روی پژوهشگران و علاقمندان قرار دهد. واژگان کلیدی: قرآن کریم، زبان عربی، نظریه معناشناسی صوری، صدق و کذب جمله های انشایی